On 24 May, I held two hearings with human rights defenders from Georgia. Those who participated are working on a range of issues, including civil and political rights, economic, social and cultural rights, LGBTQI+ rights, disability rights, the rights of ethnic and religious minorities, those of women, children, internally displaced persons and migrants, and press freedom. They shared the risks and challenges they face in their respective work, and spoke of the general situation for HRDs in Georgia.
During the discussions, I heard how the environment for human rights defenders greatly deteriorated in the first months of 2023, when the discussions around the draft law on Foreign Agents triggered a pattern of discreditation and smears against HRDs. Public figures, media outlets and politicians started depicting NGOs as “enemies” threatening Georgia’s sovereignty, and HRDs as “foreign agents”.
Although the draft bill was rejected following widespread mobilisation against it, I was told that the damage was done. Smear campaigns and false information spread against defenders eroded the trust they had taken years to build up within Georgian society, whose support towards their activities has since waned. Hostile messaging deployed against HRDs has also led to insults, threats and even assaults.
Several defenders spoke of the additional risks they now face due to the rise of far-right groups within the country, which seem to operate in total impunity. They are responsible for acts of intimidation, death threats, cyber-attacks, physical violence and raids targeting human rights defenders.
The participants also told me that they face illegal surveillance. Leaked State security files demonstrated that HRDs and journalists had been illegally monitored. This has had a chilling effect on civil society as a whole and now hinders HRDs’ ability to work without fear.
I learnt that HRDs are also deterred from pursuing their work through pressure exerted on or by their family members. Those active outside the capital city were particularly affected by these challenges.
Some human rights organisations encounter difficulties renting office spaces because they have been critical of the government. On the other hand, those whose offices are located in public buildings depend on the goodwill of the State, which can lead to self-censorship.
Women human rights defenders told me about the additional range of attacks they face due to their gender, including sexualisation, misogynistic acts and insults, and threats of sexual violence.
I also heard that those who defend the rights of minorities are increasingly vulnerable. HRDs working with religious minorities told me about being harassed and intimidated by the police and state security forces for peacefully advocating for access to education or against mining projects.
Defenders with disabilities pointed out that they encounter additional challenges due to their reliance on government assistance or service providers, which makes it difficult for them to be critical of these structures.
LGBTQI+ right defenders, on the other hand, shared their concerns about the rise of homophobia and anti-LGBTQI+ rhetoric amongst high-ranking officials. Space for the Georgian queer community is shrinking, and Pride marches have been cancelled because of threats by extremist and religious groups.
I learnt that the National Strategy for Human Rights, developed by the Georgian government in the past few years, does not mention human rights defenders at all, nor does it address the need to protect the rights of the LGBTQI+ community.
Several HRDs reported that overall, civic space, including press freedom and freedom of artistic institutions, is under threat. Georgia, which was up until recently a safe destination for many HRDs from neighbouring countries, such as Russia and Belarus, has started arbitrarily refusing entry to HRDs at its borders.
The risks and challenges faced by HRDs in Georgia are disturbing. I thank all those who participated in the hearings and hope to continue to receive information from them to allow me to take their concerns further.
რას ვისმენ უფლებადამცველებისგან საქართველოში?
24 მაისს ორი მოსმენა გავმართე საქართველოს უფლებადამცველებთან. მოსმენის მონაწილეები მუშაობენ მთელ რიგ საკითხებზე, მათ შორის სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებებზე, ეკონომიკურ, სოციალურ და კულტურულ უფლებებზე, ლგბტქ(ი) პირთა უფლებების, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების, ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების, ქალების, ბავშვების, იძულებით გადაადგილებულ პირებისა და მიგრანტთა უფლებრივ, ასევე პრესის თავისუფლების საკითხებზე. მათ ისაუბრეს იმ რისკებსა და გამოწვევებზე, რომლებსაც აწყდებიან თავის საქმიანობაში და განიხილეს უფლებადამცველთა ზოგადი მდგომარეობა საქართველოში.
დისკუსიის დროს გავიგე, თუ როგორ გაუარესდა გარემო უფლებადამცველთათვის 2023 წლის პირველ თვეებში, როდესაც ”უცხო ქვეყნის აგენტის” შესახებ კანონპროექტის ირგვლივ წარმოშობილმა განხილვებმა უფლებადამცველთა მიმართ ცილისმწამებლური და მადისკრედიტირებელი განცხადებები გამოიწვია. საჯარო პირებმა, მედიასაშუალებებმა და პოლიტიკოსებმა დაიწყეს არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმოჩენა „მტრებად“, რომლებიც ემუქრებიან საქართველოს სუვერენიტეტს, ხოლო უფლებადამცველებისა – „უცხოურ აგენტებად“.
მიუხედავად იმისა, რომ ფართო წინააღმდეგობრივი მობილიზაციის შედეგად კანონპროექტს უარი ეთქვა, უფლებადამცველებმა მითხრეს, რომ საზოგადოებაში მათთვის მიყენებული ზიანი მაინც სახეზეა. არასამთავრობოების წინააღმდეგ გავრცელებულმა ცილისმწამებლურმა კამპანიებმა და ყალბმა ამბებმა ძირი გამოუთხარა ქართულ საზოგადოებაში წლების განმავლობაში ნაშენებ ნდობას, რომელთა მხარდაჭერაც მათი საქმიანობის მიმართ შემცირდა. უფლებადამცველთა წინააღმდეგ მიმართული მტრული შეტყობინებები იწვევს შეურაცხყოფას, მუქარებსა და თავდასხმებსაც კი.
რამდენიმე უფლებადამცველმა ისაუბრა დამატებით რისკებზე, რომლებსაც ისინი ახლა აწყდებიან ქვეყანაში ულტრამემარჯვენე ჯგუფების გაძლიერების გამო, რომლებიც, როგორც ჩანს, სრულად დაუსჯელად მოქმედებენ. ისინი პასუხისმგებლები არიან დაშინებაზე, სიკვდილის მუქარაზე, კიბერთავდასხმებზე, ფიზიკურ ძალადობასა და უფლებადამცველთა წინააღმდეგ მიმართულ რეიდებზე.
მონაწილეებმა ასევე მითხრეს, რომ ისინი განიცდიან უკანონო თვალთვალს. სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურიდან გაჟონილმა ფაილებმა აჩვენეს, რომ უფლებადამცველებსა და ჟურნალისტებს უკანონოდ უსმენდნენ. ამან ნეგატიური გავლენა მოახდინა მთლიანად სამოქალაქო საზოგადოებაზე და ახლა აფერხებს უფლებადამცველთა შესაძლებლობას იმუშაონ შიშის გარეშე.
გავიგე, რომ უფლებადამცველებს ხელი ეშლებათ მათი სამუშაოს შესრულებაში მათივე ოჯახის წევრებზე ან მათი საშუალებით ზეწოლის გამო. ამ გამოწვევით განსაკუთრებით ზარალდებიან დედაქალაქის გარეთ მყოფი აქტიური პირები.
ზოგიერთ უფლებადამცველ ორგანიზაციას უჭირს საოფისე ფართების დაქირავება, რადგან ისინი ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად არიან განწყობილნი. მეორე მხრივ, ისინი, რომელთა ოფისებიც საჯარო შენობებშია განთავსებული, დამოკიდებულნი არიან სახელმწიფოს კეთილ ნებაზე, რამაც შეიძლება თვითცენზურა გამოიწვიოს.
ქალმა უფლებადამცველებმა მითხრეს თავდასხმების დამატებითი ასპექტების შესახებ, რომლებსაც ისინი მათი გენდერის გამო განიცდიან, მათ შორის სექსუალიზაციას, მიზოგინიურ ქმედებებსა და შეურაცხყოფას და სექსუალური ძალადობის მუქარას.
ასევე გავიგე, რომ ისინი, რომლებიც უმცირესობათა უფლებებს იცავენ კიდევ უფრო მოწყვლადები არიან. რელიგიურ უმცირესობებთან მომუშავე უფლებადამცველებმა მითხრეს პოლიციისა და სახელმწიფო უსაფრთხოების ძალების მხრიდან შევიწროებისა და დაშინების შემთხვევებზე განათლების ხელმისაწვდომობისთვის და სამთო მრეწველობის წინააღმდეგ გამართული მშვიდობიანი ადვოკატირების დროს.
შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე უფლებადამცველებმა აღნიშნეს, რომ ისინი აწყდებიან დამატებით სირთულეებს სამთავრობო დახმარებასა და სერვისის მომწოდებლებზე დამოკიდებულების გამო, რაც ურთულებს მათ ამ სტრუქტურების მიმართ კრიტიკულ დამოკიდებულებას.
მეორე მხრივ, ლგბტქ(ი) უფლებების დამცველებმა გააზიარეს მათი წუხილი მაღალი თანამდებობის პირთა მხრიდან ჰომოფობიისა და ანტი-ლგბტქ(ი) რიტორიკის გაძლიერების გამო. საქართველოში ქვიარ თემისთვის სივრცეები მცირდება და პრაიდის მსვლელობები გაუქმდა ექსტრემისტული და რელიგიური ჯგუფების მუქარის გამო.
გავიგე, რომ ადამიანის უფლებათა ეროვნულ სტრატეგიაში, რომელიც საქართველოს მთავრობამ ბოლო წლებში შეიმუშავა, საერთოდ არ არის ნახსენები უფლებადამცველები და არც მიემართება ლგბტქ(ი) თემის უფლებების დაცვის საჭიროებას.
რამდენიმე უფლებადამცველმა განაცხადა, რომ ზოგადად, სამოქალაქო სივრცე, მათ შორის პრესისა და სახელოვნებო ინსტიტუტების დამოუკიდებლობა საფრთხეშია. საქართველომ, რომელიც ბოლო დრომდე უსაფრთხო დანიშნულების ადგილი იყო მეზობელი ქვეყნების უფლებადამცველთათვის, მათ შორის რუსი და ბელორუსი პირებისთვის, დაიწყო თვითნებური უარის თქმა მისივე საზღვრებში უფლებადამცველთა შემოშვებაზე.
შემაშფოთებელია რისკები და გამოწვევები, რომელთა წინაშეც უფლებადამცველები არიან საქართველოში. მადლობას ვუხდი ყველას, ვინც მონაწილეობა მიიღო მოსმენაში და იმედი მაქვს კვლავ გავაგრძელებ მათგან ინფორმაციის მიღებას, რათა მათი წუხილები გავაჟღერო კიდევ უფრო შორს.
